#4 - Lief & leed

ආදරය හා ශෝකය - Lief & leed (delen) 1) Allerlei plezierige en droevige dingen beleven 2) In voor- en tegenspoed

Het is gek hoe je pas na enkele weken achter bepaalde dingen komt. Zo meende ik dat als er in de bus of tuktuk een waarschuwend geluidje kwam dit betekende dat de brandstoftank bijna leeg was. Totdat ik vorige week in de tuktuk iets beter oplette en zag dat niet toevallig was dat het geluidje tegelijkertijd met het knipperlicht aan ging...

Ook de tempels. Ik vroeg me al tijdje af waarom wij niet in zo'n stupa mochten. Je kan er een leuk rondje omheen lopen (op blote voeten, wat eigenlijk heel heet is) maar nergens lijkt echt een ingang te zitten. Ik had mijn theorie al klaar: die dingen zijn vast niet toegankelijk voor toeristen of niet-boedhisten, of misschien alleen open tijdens bepaalde bezoektijden (en toegegeven, was te lui om even te Googlen). Een tuktukdriver legde echter uit dat er in geen enkele stupa een deur zit. Hij is gewoon potdicht! Binnenin liggen vermoedelijk kado's die geschonken zijn aan Boedda, waarna ze de tempel hebben dichtbebouwd. In één van de tempels hier in Anuradhapura schijnt zelfs het sleutelbeen van de Boedda te liggen. 

Dag 18 t/m 22 - Niet OK in de OK 

Na toch wel een beetje een kater te hebben van mijn unhappy weekend in Jaffna, stapte ik maandag niet al te vrolijk uit bed. Vandaag was het OK tijd! Oftewel, ik ging naar de theaters om daar enkele orthopedische operaties bij te wonen. Ik verruilde mijn degelijke witte polo en donkerblauwe broek voor een scrubs (zusterpakje) en ging vol goede moed naar de eerste OK.

Daar lag een mannelijke patiënt klaar die een femurfractuur (bovenbeenbreuk) had opgelopen bij - hoe kan het ook anders - een Road Traffic Accident. Daar moesten dus wat pinnen en schroeven in om de boel weer recht te krijgen. Aangezien ze alles onder geleide van röntgenstraling deden, moest ik over mijn scrubs nog een zwaar schort, vest en halsband om. In mijn stralingsvrije kostuum liep ik naar binnen, begroette ik de chirurg en de operatie-assistenten en keek ik toe hoe de patiënt in kwestie spinale anesthesie (=ruggenprik) kreeg.

Ik voelde me meteen niet zo lekker worden. Zo'n gevoel van sterretjes en vlekken op je netvlies als je te snel opstaat en de bloeddruk plotseling te snel daalt. Wat gebeurde er? Ik had in Groningen al eens eerder een (neuro) OK bijgewoond en vond dat toen reuze interessant. Dan moest ik dit toch ook aankunnen? Ik liep naar buiten voor frisse lucht. De zuster keek nogal bezorgd: Of ik wel genoeg gegeten had? Of ik wel fit was? Of ik teveel alcohol had gedronken gisteravond? 

Ik besloot weer naar binnen te gaan als de patiënt open lag. In mijn kogelvrije outfit liep ik de OK weer in en daar lag de patiënt: naakt, met z'n benen gespreid, elk hangend in een soort touwensysteem die vanuit het plafond kwam terwijl de chirurg lekker aan het porren, snijden en wrikken was in zijn bovenbeenspieren totdat hij op het bot zat. Naast hem stond zijn gereedschapskist klaar met hamers, boortjes, schroeven, alles. Dat was de druppel. Het was warm, de hele entourage maakte me naar en ik wilde op dat moment overal zijn maar vooral niet dáár in de OK. 

Ik vluchtte terug naar 'mijn' vertrouwde omgeving, naar het DPM. Geef mij maar de patiënten als ze de operaties en al die gekke bloederige dingen achter de rug hebben. Samen met één van de fysio's ging ik nog naar de NICU (Neuro IC) om daar een paar patiënten te zien voor chest fysiotherapie. Dat bleek achteraf een slecht idee, want ik werd weer zweterig en duizelig. Misschien een teken dat ik even moest uitrusten... Mijn supervisor heeft me vervolgens naar huis gestuurd en ik heb 's middags op bed gelegen en gedommeld. Betere start van de week kon bijna niet ;-)

DPM & verpleegafdelingen

De volgende dagen verliepen gelukkig beter. Op de Paediatrics kwam een jongetje van 4 jaar binnen met Cerebrale Parese (CP)  die eruit zag als nog geen 1 jaar oud. Hij was namelijk erg klein, had nauwelijks tot geen spieren (atrofie) vanwege zijn ziekte en was flink spastisch. Qua fysioherapie proberen ze met stretching en strengthening zijn lichamelijke conditie te behouden voor zover die conditie er is, maar de kans dat hij later groot en sterk wordt is vrijwel 0. 

In de oefenzaal ging ik aan de slag met een dame van 71 die kampte met osteoartritis (of artrose op z'n Nederlands). De mevrouw liep voortdurend te huilen dus ik vermoedde dat ze pijn had. Dat bleek dus helemaal niet het geval. Ze had gewoon helemaal geen zin in al die oefeningen. Aan de ene kant best sneu, aan de andere kant vertelde ze ook dat ze voor het eerst in haar leven (!) op een fiets / hometrainer zat. Fietsen hebben de locals hier namelijk wel, maar ze pakken liever de motorbike of een tuktuk als ze zich willen verplaatsen.

Eén van de fysio's vroeg aan mij hoe ik dan in Holland naar mijn werk ging. Ik vertelde dat ik elke dag fiets naar school of stage. Toen ik daaraan toevoegde dat dat de heenweg gemiddeld 5 km is en zij snel rekenend tot de som van 10 km per dag kwam, viel haar mond open van verbazing. Zij fietste zelf max 1x per maand! De bewoners hier sporten sowieso weinig, ik vermoed dat er daarom heel veel overgewicht, hersenbloedingen en kanker voorkomt. 

Op de SICU (Surgery IC) lag een patiënte die was aangevallen door een olifant. Dat maak je ook niet elke dag mee. De schade: 2 kapotte ribben, een gebroken pols en een thorax pneumonie. Naast haar lag een man die een zeldzame hersentumor had en daardoor o.a. vocal chord palsy had opgelopen. Daar weer naast een dame die haar baby had verloren tijdens de bevalling en gemobiliseerd moest worden na zwangerschapsvergiftiging. Bij de ernstige patiënten in het ziekenhuis bestaat fysiotherapie vooral uit pulmonale zorg en passieve mobilisatie. 

Wat wel bijzonder is om te zien op de verpleegafdelingen is het bord met het patiëntoverzicht. Ze schrijven daar geen namen maar aantallen op verdeeld in 5 categorieën: 

1. New admissions  → Nieuwe patiënten 
2. Discharged → Ontslagen patiënten
3. Death
4. LAMA → Patiënten die behandeling niet willen en aangeven naar huis te gaan
5. Missing → Patiënten die behandeling niet willen en niet aangeven naar huis te gaan, oftewel ontsnappen

Vooral die laatste twee vond ik vrij opvallend...

Dag 23 & 24 - Sigirya, olifanten & toeren op de fiets

Misschien niet het beste idee om op de heetste dag tot nu toe (35 graden) twee keer een dikke knoeperd van een rots te gaan beklimmen. Samen met Nicola, de enige andere studente nog in het Work the World huis, reisde ik naar het zuiden om eerste de Cave Temple en daarna de Lion Rock (Sigirya) op te klauteren. We waren niet de enige met dit plan: naast locals waren er ook veel monniken en Chinese toeristen aanwezig. Een van die Chinese dames ging vlak voor onze neus volledig out. Gelukkig had ze twee studenten uit de zorg achter zich, want haar familie leek zich nergens druk om te maken. Ze zakte in elkaar, reageerde nergens op en ongeveer 10 seconden later werd ze lachend weer wakker, stond op en deed alsof er niks gebeurd was. Vrij apart wel.

Het uitzicht bovenop deze mini Tafelberg was fantastisch! Een plateau met allerlei ruïnes, tanks (kleine vijvers of oude zwembaden) en in alle windhoeken een uitzicht van minimaal 100 kilometer (misschien meer, misschien minder, geen idee).

Onze tuktuk-driver had ons overgehaald om nog een Elephant Safari te doen, dus stapten wij na flink onderhandelen 6000 roepies armer in een hoge open jeep en raceten met 100 km/u over de weg naar een van de Nationale Wildlife parken. Ik was blij dat na die rit mijn haar er nog aan zat. De bestuurder van onze jeep leek overigens 15 jaar en hij vertelde over zijn wilde plannen om ooit nog eens naar Amsterdam te komen om wiet te roken (de fantasie van elke Singalees). En om daar dan te kunnen blijven en te trouwen met een Hollandse chick was ie nu alvast zijn Nederlandse woordenschat aan het oefenen met ons. 

Na een hobbelig ritje door de bush kwamen we bij een open vlakte aan waar een groot meer was en letterlijk honderden olifanten stonden te grazen. Minstens zoveel jeeps reden daar rond, maar dat maakte het niet minder indrukwekkend!

De volgende dag huurden we een fiets van een local (letterlijk bij zijn hut van vier betonnen muren) en crosten we van de New Town richting de Sacret City om daar tegen veel te veel geld - toeristen betalen overal minstens driedubbele entree - allerlei heilige dingen, zoals tempels, bomen en beelden te bewonderen. Het was heerlijk om weer even ouderwets Hollands op een fiets te zitten, maar halverwege de dag had ik er genoeg van door een houten kont. Toen we de fietsen hadden teruggebracht en terug wandelden naar ons huis, bleek het fietsslot nog aan de tas van Nicola te hangen. Dat werd dus weer een retourtje naar de lokale fietsverhuurder.

Dat het verkeer trouwens écht een chaos is, werd woensdag duidelijk: we waren getuige van een ongeluk tussen motor en een truck. Gelukkig alleen blikschade, want wat een plasje bloed op het asfalt leek, bleek alleen lekkende olie te zijn. 

Met een verbrand hoofd en weer een lading aan nieuwe indrukken kon ik mijn laatste week in Anuradhapura ingaan!

Foto's → Album #4